Geografija

Po završetku razreda učenik će biti u stanju da:

Ključni pojmovi sadržaja programa

2.GE.1.1.2. Koristi instrumente za očitavanje vrednosti osnovnih vremenskih/klimatskih elemenata radi planiranja i organizovanja aktivnosti u svom okruženju.

2.GE.1.1.3. Pravilno definiše geografske pojmove i koristi različite izvore (statističke podatke, naučno popularnu literaturu, geografske časopise, informacije iz medija, internet) za prikupljanje i predstavljanje geografskih podataka u lokalnoj sredini, Republici Srbiji i zemljama u okruženju.

2.GE.1.2.2. Navodi pojave i procese u Zemljinim sferama i opisuje njihov uticaj na formiranje različitih prirodnih uslova i resursa na Zemlji.

2.GE.1.2.4. Razume koncept održivog razvoja kao uslov za opstanak i napredak ljudskog društva i privredni razvoj.

2.GE.1.2.5. Navodi ekološke probleme i njihove posledice u lokalnoj sredini, Republici Srbiji i regionu (prekomerna seča, sušenje i paljenje šuma, neadekvatna ispaša, erozija tla, zagađivanje voda, vazduha, zemljišta, kisele kiše, poplave, suše) i učestvuje u aktivnostima za njihovo rešavanje.

2.GE.1.3.1. Opisuje istorijsko-geografske faktore i njihov uticaj na neravnomeran regionalni razvoj Republike Srbije i zemalja u okruženju.

2.GE.1.3.2. Navodi geografske faktore koji utiču na razmeštaj stanovništva, naselja i privrede u Republici Srbiji i zemljama u okruženju.

2.GE.1.3.3. Opisuje demografski razvoj (prirodni i mehanički) i strukture stanovništva u Republici Srbiji i zemljama u okruženju.

2.GE.1.3.4. Razume pojmove: tranzicija, integracija, globalizacija i njihov uticaj na promene i probleme u Republici Srbiji i zemljama u okruženju.

2.GE.2.1.1. Pravilno koristi kartografska izražajna sredstva za skiciranje geografskih karata različitog razmera i sadržaja.

2.GE.2.2.2. Objašnjava geografske veze između prirodnih uslova, resursa i ljudskih delatnosti.

2.GE.2.3.1.Objašnjava uticaj geografskih

faktora na demografski razvoj, razmeštaj stanovništva, naselja i privrede u svetu.

2.GE.2.3.2. Objašnjava savremene probleme čovečanstva (sukobi i nasilje, nezaposlenost, glad, nedostatak pijaće vode, diskriminacija, bolesti zavisnosti) i navodi mere za njihovo prevazilaženje.

2.GE.2.3.3. Definiše pojam globalne ekonomije i tržišta i navodi faktore koji utiču na njihov nastanak i razvoj.

– koristi kartografski metod u objašnjavanju procesa u geografskom prostoru;

– analizira i izrađuje tematske karte;

– koristi digitalne kartografske izvore informacija i alate Geografskih informacionih sistema;

– izvodi zaključke o uticaju unutrašnjih sila na nastanak minerala i stena i formiranje reljefa koristeći primere u Srbiji i u svetu;

– razvrstava oblike reljefa prema tipu nastanka u zavisnosti od delovanja endogenih i egzogenih procesa na primerima u lokalnoj sredini i u svetu;

– analizira procese u vazdušnom omotaču i njihov uticaj na vremenske prilike na Zemlji koristeći geografske karte i IKT-e;

– analizira hidrološke pojave, objekte i procese koristeći se geografskim kartama i IKT-om;

– razlikuje glavne tipove zemljišta, dovodi u vezu njihova svojstva sa uslovima formiranja i primerima u Srbiji i svetu i ilustruje njihovu ekonomsku vrednost;

– primerima i pomoću geografske karte objašnjava zakonitosti horizontalnog i vertikalnog rasporeda bioma;

– definiše pojam geonasleđa i argumentuje potrebu za njegovom zaštitom;

– objašnjava faktore populacione dinamike i dovodi ih u vezu sa stepenom društveno-ekonomskog razvoja;

– kritički vrednuje efekte populacione politike i predlaže mere demografskog razvoja u budućnosti;

– razmatra demografske projekcije na globalnom i regionalnom nivou;

– koristeći geografsku kartu dovodi u vezu geografski položaj naselja sa njegovim razvojem;

– analizira uticaj prirodnih i društvenih faktora na razvoj privrede u celini i pojedinih privrednih delatnosti;

– dovodi u vezu nivo razvijenosti privrede u celini i pojedinih privrednih grana sa stanjem životne sredine i socijalnim odnosima u izabranim regijama;

– izdvaja ekonomsko-geografske regije sveta koristeći izvore ekonomske statistike i tematske ekonomske karte.

Geografija – predmet proučavanja, podela, zadaci i mesto u sistemu nauka.

Izvori podataka i metode proučavanja u geografiji.

Kartografski metod.

Građa Zemlje.

Litosferne ploče, kretanje, uticaj na formiranje reljefa.

Minerali i stene,

mineralni resursi, upotreba stena u svakodnevnom životu.

Vulkanizam i zemljotresi.

Tektonski oblici reljefa (nizije, kotline, planine)

Erozivni i akumulativni reljef.

Vertikalna struktura i procesi koji se odvijaju u atmosferi.

Vreme.

Klima i raznolikost klimatskih tipova na Zemlji i uslovi života.

Klimatske promene, nastanak, posledice i mere zaštite.

Svetsko more, hemijske i fizičke osobine i kretanje morske vode.

Vode na kopnu – podzemne vode, reke, jezera i lednici.

Vodoprivreda – korišćenje voda, zaštita voda i zaštita od voda.

Rasprostiranje bioma (vertikalni i horizontalni), zakonitosti rasprostiranja i povezanost sa klimatskim prilikama.

Zemljište – formiranje, rasprostiranje, značaj, degradacija i zaštita.

Očuvanje biodiverziteta –poučni primeri iz sveta.

Raspored stanovništva.

Populaciona dinamika.

Demografska tranzicija.

Prostorna mobilnost.

Strukture stanovništva.

Populaciona politika.

Proces urbanizacije.

Deagrarizacija i deruralizacija.

Struktura i širenje gradskih prostora.

Polarizacija razvoja naselja.

Ekonomsko-geografska valorizacija prirodnih uslova i resursa.

Privreda i životna sredina.

Globalni ekonomski razvoj.

Ekonomsko-geografske regije.

Održivi razvoj.

2.GE.3.1.4. Analizira analogne i digitalne tematske karte (prirodnih pojava, sistema i prirodne sredine, društvenih pojava i stvorenih dobara) i objašnjava uzroke koji su uticali na aktuelno stanje, postojeće pojave i objekte.

2.GE.3.2.4. Analizira ekološke probleme i njihove posledice na globalnom nivou i poznaje savremene mere i postupke koji se koriste za njihovo rešavanje.

2.GE.3.3.1. Analizira uticaj društvenih faktora na stepen ekonomske razvijenosti različitih regija u svetu.

2.GE.3.3.2. Analizira globalne društvene promene (tranzicija, integracija, globalizacija, depopulacija, neravnomeran razmeštaj stanovništva, prenaseljenost gradova, deagrarizacija) i njihov uticaj na društvene i ekonomske tokove na globalnom nivou.

2.GE.3.3.3. Objašnjava globalnu i nacionalnu ekonomiju, globalno i nacionalno tržište i analizira faktore koji utiču na njihov razvoj.

Po završetku razreda učenik će biti u stanju da:

Ključni pojmovi sadržaja programa

2.GE.1.1.3. Pravilno definiše geografske pojmove i koristi različite izvore (statističke podatke, naučno popularnu literaturu, geografske časopise, informacije iz medija, internet) za prikupljanje i predstavljanje geografskih podataka u lokalnoj sredini, Republici Srbiji i zemljama u okruženju.

2.GE.1.2.4. Razume koncept održivog razvoja kao uslov za opstanak i napredak ljudskog društva i privredni razvoj.

2.GE.1.3.1. Opisuje istorijsko-geografske faktore i njihov uticaj na neravnomeran regionalni razvoj Republike Srbije i zemalja u okruženju.

2.GE.1.3.2. Navodi geografske faktore koji utiču na razmeštaj stanovništva, naselja i privrede u Republici Srbiji i zemljama u okruženju.

2.GE.1.3.3. Opisuje demografski razvoj (prirodni i mehanički) i strukture stanovništva u Republici Srbiji i zemljama u okruženju.

2.GE.1.3.4. Razume pojmove: tranzicija, integracija, globalizacija i njihov uticaj na promene i probleme u Republici Srbiji i zemljama u okruženju.

2.GE.2.1.1. Pravilno koristi kartografska izražajna sredstva za skiciranje geografskih karata različitog razmera i sadržaja.

2.GE.2.2.2. Objašnjava geografske veze između prirodnih uslova, resursa i ljudskih delatnosti.

2.GE.2.2.3. Objašnjava geografski razmeštaj prirodnih resursa u Republici Srbiji, regionu i Evropi i objašnjava njihov uticaj na ekonomski razvoj.

2.GE.2.3.1.Objašnjava uticaj geografskih

faktora na demografski razvoj, razmeštaj stanovništva, naselja i privrede u svetu.

2.GE.2.3.2. Objašnjava savremene probleme čovečanstva (sukobi i nasilje, nezaposlenost, glad, nedostatak pijaće vode, diskriminacija, bolesti zavisnosti) i navodi mere za njihovo prevazilaženje.

2.GE.2.3.3. Definiše pojam globalne ekonomije i tržišta i navodi faktore koji utiču na njihov nastanak i razvoj.

– analizira i izrađuje tematske karte;

– realizuje istraživački projekat na zadatu temu;

– upoređuje različite geografske izvore informacija i procenjuje njihovu pouzdanost i prepoznaje moguće greške;

– uočava efekte centripetalnih i centrifugalnih društveno-političkih procesa na teritorijalni integritet i suverenitet države;

– analizira veze između prirodnih resursa, demografskih procesa i stepena ekonomskog razvoja na primerima regija uz pomoć geografske karte i IKT;

– dovodi u vezu regionalne probleme satipovima ekonomskog razvoja na primerima u svetu;

– objašnjava uticaj globalnih procesa naočuvanje identiteta na primerima iz regija u svetu i Srbiji;

– analizira uticaj prirodnih uslova na društveno-geografski razvoj regija u svetu;

– ustanovi sličnosti i razlike geografskog položaja Srbije i susednih država;

– vrednuje uticaj geografskih faktora na demografski razvoj, razmeštaj stanovništva, naselja i privrede u Srbiji;

– analizira uzroke i posledice aktuelnog stanja razvoja privrede u Srbiji;

– definiše principe regionalizacije i dovodi ih u vezu sa savremenim prostorno-funkcionalnim razvojem Srbije;

– izvodi zaključke o uzajamnom odnosu fizičko-geografskih i društveno-geografskih odlika na razvoj Srbije i regionalnih celina;

Južna Evropa.

Velike regije Srednje Evrope.

Zapadna Evropa.

Prirodni resursi i tranzicioni procesi u Istočnoj Evropi.

Severna Evropa.

Kulturno-civilizacijske tekovine Jugozapadne Azije.

Demografski i ekonomsko-geografski procesi u Istočnoj Aziji.

Afričko Sredozemlje i Sahara.

Kulturni, ekonomski i politički razvoj i uticaj SAD i Kanade na globalne procese u svetu.

Geografske karakteristike Amazonije.

Savremeni društveno-geografski razvoj Australije.

Fizičko-geografski položaj.

Društveno-geografski položaj.

Teritorija i granice Srbije.

Geografska regionalizacija.

Beogradska regija.

Vojvodina.

Kosovo i Metohija.

Šumadija.

Zapadno Pomoravlje.

Veliko Pomoravlje.

Južno Pomoravlje.

2.GE.3.1.4. Analizira analogne i digitalne tematske karte (prirodnih pojava, sistema i prirodne sredine, društvenih pojava i stvorenih dobara) i objašnjava uzroke koji su uticali na aktuelno stanje, postojeće pojave i objekte.

2.GE.3.2.4. Analizira ekološke probleme i njihove posledice na globalnom nivou i poznaje savremene mere i postupke koji se koriste za njihovo rešavanje.

2.GE.3.3.1. Analizira uticaj društvenih faktora na stepen ekonomske razvijenosti različitih regija u svetu.

2.GE.3.3.2. Analizira globalne društvene promene (tranzicija, integracija, globalizacija, depopulacija, neravnomeran razmeštaj stanovništva, prenaseljenost gradova, deagrarizacija) i njihov uticaj na društvene i ekonomske tokove na globalnom nivou.

2.GE.3.3.3. Objašnjava globalnu i nacionalnu ekonomiju, globalno i nacionalno tržište i analizira faktore koji utiču na njihov razvoj.

2.GE.3.4.2.Analizira geografske faktore i njihov uticaj na razvoj regionalnih celina na globalnom nivou.

2.GE.3.4.3. Objašnjava transformacije regija na globalnom nivou i poznaje pravce njihovog daljeg razvoja.

– razlikuje prostore koji imaju svojstvo osovine razvoja u odnosu na nerazvijena područja;

– predviđa efekte zaštite prirodnih dobara na životne i privredne aktivnosti ljudi;

– analizira uspešne primere održivog razvoja u različitim oblastima i predlaže rešenja za primenu odgovarajućih modela u svojoj lokalnoj sredini;

– izvodi zaključke o uzrocima i posledicama istorijskih i savremenih migracija na prostorni razmeštaj Srba u regiji i u svetu;

– upoređuje položaj nacionalnih manjina u Srbiji i položaj Srba u zemljama regije;

– procenjuje uticaj različitih institucija na očuvanje nacionalnog identiteta Srba van Srbije;

– objašnjava geografski položaj, fizičko-geografske, društveno-geografske i regionalne odlike Republike Srpske.

Zapadna Srbija.

Starovlaško-raška visija.

Ibarsko-kopaonički kraj.

Osovine razvoja.

Nerazvijena područja.

Zaštićena područja.

Srbi van Srbije

Srbi u regionu.

Srbi u dijaspori.

Organizacija i aktivnosti srpske dijaspore.

Republika Srpska.