OPŠTI NASTAVNI PREDMETI

SOCIOLOGIJA

Cilj učenja Sociologije je da kroz ovladavanje osnovnim sociološkim pojmovima, teorijama, konceptima i principima, osposobi učenike da razumeju složenost i raznovrsnost funkcionisanja društva na lokalnom i globalnom nivou, faktore koji deluju u društvu i njihovu međuzavisnost, radi razvijanja znanja, veština i stavova neophodnih za odgovorno i uspešno učešće u društvenom životu, kritičko i konstruktivno promišljanje o odnosu pojedinca, institucija i društva, o problemima savremenog globalnog i srpskog društva, načinima na koji oni nastaju i kako se mogu rešavati.

Razred Četvrti
Nedeljni fond časova 2 časa
Godišnji fond časova 66 časova

 

ISHODI 

Po završetku razreda učenik će biti u stanju da:

TEME i 

ključni pojmovi sadržaja programa

– objasni pojam društva, društvenih pojava i društvenog determinizma; 

– koristi pravilno, u usmenom i pismenom izlaganju, osnovne sociološke pojmove;

– primenjuje osnovnu metodologiju u jednostavnom sociološkom istraživanju i rezultate prezentuje u usmenom, pisanom, ili digitalnom obliku;

– uvažava individualne, društvene i kulturne različitosti;

– objasni pojam i značaj običajnih i moralnih normi;

– definiše pojmove društvene strukture i društvenog sistema i razlikuje njihove elemente;

– prepoznaje, na datim primerima, vrste društvenog raslojavanja;

– procenjuje značaj otvorenosti društva za društveni razvoj;

– prepoznaje pojam i vrste socijalne stratifikacije i, na konkretnim primerima, uzroke i posledice društvenih nejednakosti i siromaštva;

– kritički procenjuje različite aspekte globalizacije;

– obrazloži dobre i loše strane ekspanzije informacionih tehnologija;

– analizira stanje u srpskom tranzicijskom društvu i prepoznaje prednosti i nedostatke tranzicije u svojoj lokalnoj sredini;

– uporedi i analizira demografska kretanja u savremenom svetu i Srbiji;

– identifikuje fenomen migracija i izbeglištvo kao stalan globalni proces;

– izdvoji glavne uzroke ekoloških problema;

– zauzima aktivan stav u odnosu na lokalne i globalne ekološke probleme i pitanja održivog razvoja;

– identifikuje uzroke i posledice procesa urbanizacije;

– objasni pojam rada i podelu rada kao osnovnog fenomena ljudskog postojanja;

– prepoznaje ulogu ekonomskih institucija u savremenim društvima;

– opiše i interpretira pojmove politike, moći, države i izdvoji glavne tipove političkih aktera i poredaka;

– promoviše ideje vladavine prava i socijalne pravde;

– zalaže se za poštovanje principa ustavnosti i zakonitosti;

– kritički analizira dostignuća i manjkavosti demokratije i utvrdi važnost vladavine prava i pravne države;

– poveže pojam i funkcije ideologija sa konkretnim primerima, izvodeći zaključke o mogućim posledicama manipulacije;

– tumači svrhu i delovanje političkih partija, političkih pokreta i organizacija civilnog društva;

– argumentovano raspravlja o funkciji i uticaju mas-medija;

– prepozna mehanizme medijske manipulacije;

– razlikuje pojmove etnička zajednica, narod, nacija, nacionalne manjine;

– analizira vrste, uzroke i posledice nacionalizma;

– objasni pojam religije kao važnog oblika društvene svesti;

– navede osnovne odlike sekularnog društva;

– formuliše sociološko određenje porodice, njene istorijske oblike i funkcije;

– diskutuje o budućnosti porodice;

– prepozna uzroke i navede oblike devijantnog ponašanja;

– argumentovano diskutuje o uzrocima i oblicima rizičnog ponašanja mladih;

– diskutuje o položaju i problemima mladih u Srbiji.

ŠTA JE SOCIOLOGIJA 

Različiti oblici saznanja o društvu

Naučni pogled na društvo

Hastanak i razvoj sociologije

Predmet sociologije

Različiti pristupi proučavanju društva

Sociološke teorije

Metod sociologije

Faze sociološkog istraživanja

Sociologija i svakodnevni život

POJEDINAC, KULTURA I DRUŠTVO 

Biološki, psihološki i socijalni činioci društvenosti

Identitet

Rod, pol i seksualnost

Pojam i elementi kulture

Jezik i simboli

Norme i vrednosti

Socijalizacija

Običaj, moral i pravo

Supkulutura/kontrakultura

Vrste kulture

SISTEM I ORGANIZACIJA DRUŠTVA 

Pojam društvenog sistema

Društvena uloga i položaj

Društvene grupe

Formalne i neformalne organizacije

Birokratske organizacije

Društvene institucije

DRUŠTVENA STRUKTURA 

Sistemi stratifikacije

Klasno-slojna struktura

Društvena nejednakost

Siromaštvo

Društvena pokretljivost

Pokretljivost u Srbiji

DRUŠTVENA PROMENA I DRUŠTVENI SUKOBI 

Istorijski tipovi društva

Uzroci promena

Teorije o promenama

Društveni pokreti

Sukobi – izvori i funkcije

Terorizam

GLOBALIZACIJA I TRANZICIJA 

Dimenzije globalizacije

Debate o globalizaciji

Teorije o globalizaciji

Globalno rizično društvo

Globalno civilno društvo i ljudska prava

Fluidno društvo

Tranzicija

STANOVNIŠTVO I EKOLOŠKI PROBLEMI 

Teorije o demografskim promenama

Savremene migracije

Izbeglištvo

Populaciona politika

Ekologija i ekološka kriza

Održivi razvoj

GRAD I NASELjA 

Tipovi naselja

Nastanak i razvoj grada

Urbanizacija i problemi modernih gradova

Urbanizacija u Srbiji

Globalni gradovi

Gradovi budućnosti

  RAD I EKONOMSKI ASPEKTI DRUŠTVA 

Pojam rada

Podela rada

Tehnologija i rad

Promene u organizaciji proizvodnje

Prekarijat

Tržište

Novac

Preduzetništvo

POLITIKA 

Šta je politika

Moć, vlast, država (oblici vladavine)

Pravo i hijerarhija pravnih akata

Ustav kao jemstvo slobode

Obeležja pravne države i vladavine prava

Kultura ljudskih prava

Demokratija (suverenost, izbori, neposredna i predstavnička demokratija)

Akteri političog života (partije, interesne grupe, politički pokreti, javno mnjenje)

Politička kultura

Ideologije – pojam i vrste

MEDIJI I KOMUNIKACIJA 

Novine, radio i televizija

Internet i društvene mreže

Teorije o medijima

Medijska pismenost

Medijski imperijalizam

NACIJE I NACIONALIZAM 

Etnička grupa, nacija

Nacija kao kulturna i politička zajednica

Tipovi nacionalizma

Nacionalne manjine

RELIGIJA 

Šta je religija

Funkcije religije

Monoteističke religije

Sekularizacija

Religijski fundamentalizam

Oživljavanje religija

PORODICA 

Brak, porodica, domaćinstvo

Funkcije porodice

Feminističke teorije o porodici

Nasilje u porodici

Kriza braka i porodice?

Ljubav

DEVIJANTNOST 

Devijantno ponašanje

Teorije o devijantnom ponašanju

Kriminal

Maloletnička delinkvencija

Oblici zavisnosti

MLADI U SAVREMENOM DRUŠTVU 

Obrazovanje

Slobodno vreme

Društveni aktivizam

Komunikacija

Odnos između generacija

Skip to toolbar