Cilj učenja Sociologije je da kroz ovladavanje osnovnim sociološkim pojmovima, teorijama, konceptima i principima, osposobi učenike da razumeju složenost i raznovrsnost funkcionisanja društva na lokalnom i globalnom nivou, faktore koji deluju u društvu i njihovu međuzavisnost, radi razvijanja znanja, veština i stavova neophodnih za odgovorno i uspešno učešće u društvenom životu, kritičko i konstruktivno promišljanje o odnosu pojedinca, institucija i društva, o problemima savremenog globalnog i srpskog društva, načinima na koji oni nastaju i kako se mogu rešavati.
| Razred | Četvrti |
| Nedeljni fond časova | 2 časa |
| Godišnji fond časova | 66 časova |
| ISHODI
Po završetku razreda učenik će biti u stanju da: |
TEME i
ključni pojmovi sadržaja programa |
| – objasni pojam društva, društvenih pojava i društvenog determinizma;
– koristi pravilno, u usmenom i pismenom izlaganju, osnovne sociološke pojmove; – primenjuje osnovnu metodologiju u jednostavnom sociološkom istraživanju i rezultate prezentuje u usmenom, pisanom, ili digitalnom obliku; – uvažava individualne, društvene i kulturne različitosti; – objasni pojam i značaj običajnih i moralnih normi; – definiše pojmove društvene strukture i društvenog sistema i razlikuje njihove elemente; – prepoznaje, na datim primerima, vrste društvenog raslojavanja; – procenjuje značaj otvorenosti društva za društveni razvoj; – prepoznaje pojam i vrste socijalne stratifikacije i, na konkretnim primerima, uzroke i posledice društvenih nejednakosti i siromaštva; – kritički procenjuje različite aspekte globalizacije; – obrazloži dobre i loše strane ekspanzije informacionih tehnologija; – analizira stanje u srpskom tranzicijskom društvu i prepoznaje prednosti i nedostatke tranzicije u svojoj lokalnoj sredini; – uporedi i analizira demografska kretanja u savremenom svetu i Srbiji; – identifikuje fenomen migracija i izbeglištvo kao stalan globalni proces; – izdvoji glavne uzroke ekoloških problema; – zauzima aktivan stav u odnosu na lokalne i globalne ekološke probleme i pitanja održivog razvoja; – identifikuje uzroke i posledice procesa urbanizacije; – objasni pojam rada i podelu rada kao osnovnog fenomena ljudskog postojanja; – prepoznaje ulogu ekonomskih institucija u savremenim društvima; – opiše i interpretira pojmove politike, moći, države i izdvoji glavne tipove političkih aktera i poredaka; – promoviše ideje vladavine prava i socijalne pravde; – zalaže se za poštovanje principa ustavnosti i zakonitosti; – kritički analizira dostignuća i manjkavosti demokratije i utvrdi važnost vladavine prava i pravne države; – poveže pojam i funkcije ideologija sa konkretnim primerima, izvodeći zaključke o mogućim posledicama manipulacije; – tumači svrhu i delovanje političkih partija, političkih pokreta i organizacija civilnog društva; – argumentovano raspravlja o funkciji i uticaju mas-medija; – prepozna mehanizme medijske manipulacije; – razlikuje pojmove etnička zajednica, narod, nacija, nacionalne manjine; – analizira vrste, uzroke i posledice nacionalizma; – objasni pojam religije kao važnog oblika društvene svesti; – navede osnovne odlike sekularnog društva; – formuliše sociološko određenje porodice, njene istorijske oblike i funkcije; – diskutuje o budućnosti porodice; – prepozna uzroke i navede oblike devijantnog ponašanja; – argumentovano diskutuje o uzrocima i oblicima rizičnog ponašanja mladih; – diskutuje o položaju i problemima mladih u Srbiji. |
ŠTA JE SOCIOLOGIJA
Različiti oblici saznanja o društvu Naučni pogled na društvo Hastanak i razvoj sociologije Predmet sociologije Različiti pristupi proučavanju društva Sociološke teorije Metod sociologije Faze sociološkog istraživanja Sociologija i svakodnevni život |
| POJEDINAC, KULTURA I DRUŠTVO
Biološki, psihološki i socijalni činioci društvenosti Identitet Rod, pol i seksualnost Pojam i elementi kulture Jezik i simboli Norme i vrednosti Socijalizacija Običaj, moral i pravo Supkulutura/kontrakultura Vrste kulture |
|
| SISTEM I ORGANIZACIJA DRUŠTVA
Pojam društvenog sistema Društvena uloga i položaj Društvene grupe Formalne i neformalne organizacije Birokratske organizacije Društvene institucije |
|
| DRUŠTVENA STRUKTURA
Sistemi stratifikacije Klasno-slojna struktura Društvena nejednakost Siromaštvo Društvena pokretljivost Pokretljivost u Srbiji |
|
| DRUŠTVENA PROMENA I DRUŠTVENI SUKOBI
Istorijski tipovi društva Uzroci promena Teorije o promenama Društveni pokreti Sukobi – izvori i funkcije Terorizam |
|
| GLOBALIZACIJA I TRANZICIJA
Dimenzije globalizacije Debate o globalizaciji Teorije o globalizaciji Globalno rizično društvo Globalno civilno društvo i ljudska prava Fluidno društvo Tranzicija |
|
| STANOVNIŠTVO I EKOLOŠKI PROBLEMI
Teorije o demografskim promenama Savremene migracije Izbeglištvo Populaciona politika Ekologija i ekološka kriza Održivi razvoj |
|
| GRAD I NASELjA
Tipovi naselja Nastanak i razvoj grada Urbanizacija i problemi modernih gradova Urbanizacija u Srbiji Globalni gradovi Gradovi budućnosti |
|
| RAD I EKONOMSKI ASPEKTI DRUŠTVA
Pojam rada Podela rada Tehnologija i rad Promene u organizaciji proizvodnje Prekarijat Tržište Novac Preduzetništvo |
|
| POLITIKA
Šta je politika Moć, vlast, država (oblici vladavine) Pravo i hijerarhija pravnih akata Ustav kao jemstvo slobode Obeležja pravne države i vladavine prava Kultura ljudskih prava Demokratija (suverenost, izbori, neposredna i predstavnička demokratija) Akteri političog života (partije, interesne grupe, politički pokreti, javno mnjenje) Politička kultura Ideologije – pojam i vrste |
|
| MEDIJI I KOMUNIKACIJA
Novine, radio i televizija Internet i društvene mreže Teorije o medijima Medijska pismenost Medijski imperijalizam |
|
| NACIJE I NACIONALIZAM
Etnička grupa, nacija Nacija kao kulturna i politička zajednica Tipovi nacionalizma Nacionalne manjine |
|
| RELIGIJA
Šta je religija Funkcije religije Monoteističke religije Sekularizacija Religijski fundamentalizam Oživljavanje religija |
|
| PORODICA
Brak, porodica, domaćinstvo Funkcije porodice Feminističke teorije o porodici Nasilje u porodici Kriza braka i porodice? Ljubav |
|
| DEVIJANTNOST
Devijantno ponašanje Teorije o devijantnom ponašanju Kriminal Maloletnička delinkvencija Oblici zavisnosti |
|
| MLADI U SAVREMENOM DRUŠTVU
Obrazovanje Slobodno vreme Društveni aktivizam Komunikacija Odnos između generacija |