ISTORIJA

Po završetku prvog razreda učenik će biti u stanju da:

– koristi hronološke odrednice na odgovarajući način, u skladu sa periodizacijom prošlosti;

– identifikuje poreklo i proceni saznajnu vrednost različitih izvora na osnovu njihovih spoljnih i sadržinskih obeležja;

– objasni osnove istorijskog naučnog metoda u rekonstrukciji prošlosti i uočava postojanje različitih interpretacija;

– analizira uzročno-posledične veze i identifikuje ih na konkretnim primerima;

– analizira istorijske podatke i identifikuje osobenosti, kontinuitet i promene u različitim pojavama dugog trajanja;

– uoči i izrazi stav u odnosu na predrasude, stereotipe, propagandu i druge vrste manipulacija prošlošću na konkretnim primerima;

– učestvuje u organizovanju i sprovođenju zajedničkih školskih aktivnosti i aktivnosti koje podstiču društvenu odgovornost;

– koristeći IKT, samostalno ili u grupi, prezentuje rezultate istraživanja zasnovanog na korišćenju odabranih istorijskih izvora i literature;

– poredeći istorijske i geografske karte datog prostora, uočava uticaj reljefa i klimatskih činilaca na nastanak civilizacija i kretanje stanovništva;

– navede i locira najvažnije praistorijske i antičke lokalitete u Evropi i Srbiji;

– izdvoji i međusobno poredi najvažnije odlike državnih uređenja u civilizacijama starog veka;

– uočava specifičnosti i poredi društveni položaj i način života pripadnika različitih slojeva u starom veku;

– identifikuje osnovne elemente i odlike privrede u civilizacijama starog veka;

– poredi i ilustruje primerima odlike svakodnevnog života među različitim civilizacijama starog veka;

– uočava prisustvo i prepoznaje važnost tekovina civilizacija starog veka u savremenom svetu.

Poreklo, saznajna vrednost istorijskih izvora i njihova primena u istraživanju – primeri.

Analiza izvora – primeri (od praistorijskih ostataka i nalazišta do savremenih izvora informacija).

Rekonstrukcija i interpretacija prošlosti.

Upotreba istorije i manipulacija prošlošću.

Osnovna obeležja državnog uređenja civilizacija starog veka – Egipat, Mesopotamija,Levant, Kina, minojski Krit, Mikena, Homersko doba, grčki polisi, antički Rim i Istočno rimsko carstvo do sredine VI veka.

Rat i mir u starom veku (primer mirovnog sporazuma posle bitke kod Kadeša; Grčko-persijski ratovi – sukob civilizacija;

Peloponeski rat – borba za prevlast i kriza polisa; osvajanja Aleksandra Velikog – prožimanje civilizacija; rimsko osvajanje Italije – rađanje svetske sile; punski ratovi i borba za prevlast u Sredozemlju; građanski ratovi – kriza i propast republike;rimska spoljna politika u doba carstva – osvajanja i odbrana granica; posledice Velike seobe naroda – V i VI vek; Justinijanova obnova) .

Privredni odnosi u starom veku.

Pismenost i književnost u starom veku.

Naučna dostignuća starog veka – istoriografija;

filozofija; pravo; prirodne nauke.

Svakodnevni život –običaji, zanimanja, kultura ishrane i stanovanja.

Migracije u praistoriji.

Migracije i kolonizacije u starom veku.

Velika seoba naroda.

Migracije naroda na Balkanskom poluostrvu.

Savremene migracije.

Po završetku razreda učenik će biti u stanju da:

ključni pojmovi sadržaja programa

2.IS.1.1.2. Koristi hronološke termine u odgovarajućem istorijskom i savremenom kontekstu.

2.IS.1.1.3. Prepoznaje istorijski prostor na istorijskoj karti.

2.IS.1.1.4. Imenuje najznačajnije ličnosti i navodi osnovne procese, pojave i događaje iz opšte i nacionalne istorije.

2.IS.1.2.1. Samostalno prikuplja i razvrstava različite izvore informacija o prošlosti i sadašnjosti u funkciji istraživanja.

2.IS.1.2.2.Uočava da postoje različita viđenja iste istorijske pojave na osnovu poređenja više istorijskih izvora.

2.IS.1.2.3. Prepoznaje predrasude, stereotipe, propagandu i druge vidove pristrasnosti u tumačenju istorijskih pojava u istorijskim i savremenim izvorima informacija.

2.IS.1.2.4. Usmeno interpretira istorijski narativ i saopštava rezultate samostalnog elementarnog istraživanja.

2.IS.1.2.5. Pisano saopštava rezultate elementarnog istraživanja uz upotrebu tekstualne word datoteke (fajla).

2.IS.1.3.1.Prepoznaje istorijsku dimenziju savremenih društvenih pojava i procesa.

2.IS.1.3.2.Identifikuje ulogu istorijskih ličnosti u oblikovanju savremene države i društva.

2.IS.1.3.3.Razume značaj i pokazuje odgovoran odnos prema kulturno-istorijskom nasleđu sopstvenog i drugih naroda.

2.IS.1.3.4.Razume smisao obeležavanja i negovanja sećanja na važne ličnosti, događaje i pojave iz prošlosti naroda, država, institucija.

2.IS.1.3.5.Uočava elemente interkulturalnih odnosa i prepoznaje vrednosti društva zasnovanog na njihovom negovanju.

− u usmenom i pisanom izlaganju koristi osnovne naučne i istorijske pojmove;

− poredi izvore različite saznajne vrednosti i proceni njihovu relevantnost za istraživanje;

− uoči kontinuitet i promene kod određenih istorijskih pojava i procesa kratkog i dugog trajanja;

− analizira uzročno-posledične veze i identifikuje ih na konkretnim primerima;

− primenjuje osnovnu metodologiju u elementarnom istorijskom istraživanju i rezultate prezentuje u usmenom, pisanom, ili digitalnom obliku;

− objasni razliku između metodološki utemeljenog i nenaučnog pristupa interpretaciji prošlosti;

− prepozna na konkretnim primerima zloupotrebu istorije i izvede zaključak o mogućim posledicama na razvoj istorijske svesti u društvu;

− navede tipove državnih uređenja u periodu srednjeg i ranog novog veka i izdvoji njihove specifičnosti;

Hronologija i prostor – srednji i rani novi vek

Istorijski izvori (poreklo, analiza, uočavanje specifičnosti različitih medija i njihove saznajne vrednosti, primena u istraživanju)

Kontinuitet i promena

Rekonstrukcija i interpretacija prošlosti

Seobe naroda i kolonizacija

Pokrštavanje

Razvoj pismenosti, nauke i civilizacije

Verski pokreti, odnosi i ratovi (krstaški ratovi, Veliki raskol, jeresi, islamizacija, reformacija, protivreformacija)

Srpski narod, zemlje, državnost, društvo i crkvena organizacija

Osmanlijska osvajanja

Naučno-tehnička i geografska otkrića

Razvoj i uticaj novih ideja (humanizam, renesansa)

Istaknute ličnosti: Justinijan I, Iraklije I, Muhamed, Karlo Martel, Karlo Veliki, knez Vlastimir, car Simeon, Jovan Vladimir, car Samuilo, Vasilije II, kralj Mihailo, Ćirilo i Metodije, car Oton I, car Henrih IV, papa Grgur VII, papa Urban II, Fridrih I Barbarosa, Ričard Lavlje Srce, Saladin, car Manojlo I Komnin, papa

2.IS.1.3.7.Prepoznaje uzroke, elemente i poslediceistorijskih konflikata i kriza sa ciljem razvijanja tolerancije, kulture dijaloga i senzibiliteta za sprečavanje potencijalnih konflikata.

2.IS.2.1.1. Analizira specifičnosti određenih istorijskih pojmova.

2.IS.2.1.2. Pokazuje istorijske pojave na istorijskoj karti i prepoznaje istorijski prostor na geografskoj karti.

2.IS.2.1.3. Objašnjava i povezuje ulogu ličnosti, procese, pojave, događaje iz nacionalne i opšte istorije.

2.IS.2.2.1. Procenjuje relevantnost i kvalitet različitih izvora informacija o prošlosti i sadašnjosti i primenjuje ih u istraživanju.

2.IS.2.2.2. Analizira predrasude, stereotipe, propagandu i druge vidove pristrasnosti u tumačenju istorijskih pojava u istorijskim i savremenim izvorima informacija i uočava njihove posledice.

2.IS.2.3.1. Navodi i opisujepojave dugog trajanja, uočava sličnosti i pravi razliku u odnosu na njihov savremeni i istorijski kontekst.

2.IS.3.1.1.Razume i analizira promenljivost istorijskog prostora u različitim periodima, uz upotrebu istorijske, geografske i savremene političke karte.

2.IS.3.1.2. Kritički prosuđuje važne procese, pojave, događaje i ličnosti iz opšte i nacionalne istorije.

2.IS.3.2.1. Zaključuje na osnovu istraživanja različitih izvora informacija o prošlosti i sadašnjosti.

2.IS.3.2.2. Izdvaja i objašnjava specifične razlike i sličnosti u tumačenjima iste istorijske pojave na osnovu različitih istorijskih izvora.

2.IS.3.2.3. Usmeno objašnjava rezultate samostalnog elementarnog istraživanja i argumentovano brani iznete stavove i zaključke.

2.IS.3.2.4. Pisano i grafički prikazuje rezultate elementarnog istraživanja uz upotrebu kompjuterskih programa za prezentaciju (tekstualnih, vizuelnih, filmskih datoteka i powerpoint programa).

2.IS.3.3.1. Analizira savremene pojave i procese uistorijskom kontekstu i na osnovu dobijenih rezultata izvodi zaključke.

− identifikuje najvažnije društvene grupe, njihove uloge i odnose u epohi feudalizma;

− analizira razvoj i promene u društvenoj strukturi i odnosima u srednjem i ranom novom veku;

− identifikuje najvažnije odlike srpske državnosti u srednjem veku;

− analizira strukturu i osobenosti srpskog društva i uočava promene izazvane političkim i ekonomskim procesima u periodu srednjeg i ranog novog veka;

− uočava povezanost pojava iz političke, društvene, privredne i kulturne istorije;

− na osnovu datih primera izvodi zaključak o povezanosti pojava i procesa iz nacionalne istorije sa pojavama i procesima u regionalnim, evropskim i svetskim okvirima;

− identifikuje osnovne elemente privrednog života i njihov uticaj na društvene promene u srednjem i ranom novom veku;

− analizira položaj i način života dece, žena i muškaraca, pripadnika različitih društvenih slojeva i manjinskih grupa u srednjem i ranom novom veku;

− izvodi zaključak o dinamici određenih istorijskih pojava i procesa iz nacionalne i opšte istorije, koristeći istorijsku kartu;

− identifikuje najznačajnije posledice nastanka i širenja različitih verskih učenja u istorijskom i savremenom kontekstu;

− uočava prisustvo političkih, privrednih, naučnih i kulturnih tekovina srednjeg i ranog novog veka u savremenom društvu;

− ilustruje primerima značaj prožimanja različitih naroda, kultura i civilizacija;

− prepoznaje uticaj ideja i naučno-tehničkih otkrića na promene i razvoj društva, kulture i obrazovanja;

− učestvuje u organizovanju i sprovođenju zajedničkih aktivnosti u školi ili u lokalnoj zajednici koje podstiču društvenu odgovornost i negovanje kulture sećanja;

− razlikuje spomenike iz različitih epoha sa posebnim osvrtom na one u lokalnoj sredini;

− prepoznaje ulogu legendi i mitova u rekonstrukciji prošlosti i izgradnji kolektivnog i individualnog identiteta;

− prepoznaje na konkretnim primerima zloupotrebe mitova u istorijskom i savremenom kontekstu.

Tipovi državnih uređenja

Monarhija

Republika

Gradska komuna

Struktura, unutrašnje uređenje i institucije

Skupštine

Zakonodavstvo, državna uprava i vojska

Međudržavni odnosi

Odnosi države i crkve

Sekularizacija

Istaknute vladarske porodice Evrope (Karolinzi, Otonska dinastija, Kapeti, dinastija Arpadovaca, Hoenštaufovci, Komnini, Plantageneti, Valoa, Asenovci, Paleolozi, Anžujci u Južnoj Italiji i Ugarskoj, Mediči, Habzburgovci, Tjudor, Burboni, Osmanlije, Romanovi)

Istaknute srpske vladarske porodice (Nemanjići, Kotromanići, Lazarevići, Brankovići, Mrnjavčevići, Balšići, Kosače, Crnojevići)

Tipovi društvenih uređenja i odnosa

Patrijahalno društvo

Feudalizam

Vazalni odnosi

Staleži/društveni slojevi i grupe

Manufaktura

Naturalna privreda

Robno-novčana privreda

Religije i verovanja

Pravoslavlje

Katoličanstvo

Islam

Judaizam

Protestantizam

Jeresi

Sujeverje

Običaji

Nauka

Obrazovanje

Štampa

Porodični i rodni odnosi

Bolesti i lečenje

Zadužbinarstvo i spomenici

Mitovi, legende i predanja – značenje i značaj nekad i sad

Zloupotreba istorije i mitova

Pseudoistorija

Savremeni politički mitovi.

Naučna metodologija

Kultura sećanja

Po završetku razreda učenik će biti u stanju da:

ključni pojmovi sadržaja programa

2.IS.1.1.2. Koristi hronološke termine u odgovarajućem istorijskom i savremenom kontekstu.

2.IS.1.1.3. Prepoznaje istorijski prostor na istorijskoj karti.

2.IS.1.1.4. Imenuje najznačajnije ličnosti i navodi osnovne procese, pojave i događaje iz opšte i nacionalne istorije.

2.IS.1.2.1. Samostalno prikuplja i razvrstava različite izvore informacija o prošlosti i sadašnjosti u funkciji istraživanja.

2.IS.1.2.2.Uočava da postoje različita viđenja iste istorijske pojave na osnovu poređenja više istorijskih izvora.

2.IS.1.2.3. Prepoznaje predrasude, stereotipe, propagandu i druge vidove pristrasnosti u tumačenju istorijskih pojava u istorijskim i savremenim izvorima informacija.

2.IS.1.2.4. Usmeno interpretira istorijski narativ i saopštava rezultate samostalnog elementarnog istraživanja.

2.IS.1.2.5. Pisano saopštava rezultate elementarnog istraživanja uz upotrebu tekstualne word datoteke (fajla).

2.IS.1.3.1.Prepoznaje istorijsku dimenziju savremenih društvenih pojava i procesa.

2.IS.1.3.2.Identifikuje ulogu istorijskih ličnosti u oblikovanju savremene države i društva.

2.IS.1.3.3.Razume značaj i pokazuje odgovoran odnos prema kulturno-istorijskom nasleđu sopstvenog i drugih naroda.

2.IS.1.3.4.Razume smisao obeležavanja i negovanja sećanja na važne ličnosti, događaje i pojave iz prošlosti naroda, država, institucija.

2.IS.1.3.5.Uočava elemente interkulturalnih odnosa i prepoznaje vrednosti društva zasnovanog na njihovom negovanju.

2.IS.1.3.6.Poredi istorijski i savremeni kontekst poštovanja ljudskih prava i aktivno učestvuje u interkulturalnom dijalogu.

− analizira istorijske događaje i pojave na osnovu dostupnih vizuelnih, audio-vizuelnih izvora i statistički-tabelarno obrađenih podataka;

− navede tipove državnih uređenja u periodu novog veka;

− koristi hronološke odrednice i ispravnim hronološkim redosledom navodi ključne događaje, pojave, procese i ličnosti;

− u usmenom i pisanom izlaganju koristi osnovne naučne i istorijske pojmove;

− poredi izvore različite saznajne vrednosti i proceni njihovu relevantnost za istraživanje;

− primenjuje osnovnu metodologiju u elementarnom istorijskom istraživanju i rezultate prezentuje u usmenom, pisanom, ili digitalnom obliku;

− analizira specifičnosti i uticaj međunarodnih odnosa na položaj država i naroda;

− na osnovu datih primera izvodi zaključak o povezanosti pojava i procesa iz nacionalne istorije sa pojavama i procesima u regionalnim, evropskim i svetskim okvirima;

Hronologija i prostor – osnovne odlike perioda od Industrijske revolucije do završetka Prvog svetskog rata.

Istorijski izvori, njihova specifičnost i saznajna vrednost (materijalni, pisani, audio i vizuelni – fotografija, film).

Istorijske perspektive – primena koncepta multiperspektivnosti; slika „drugog”

Međudržavni odnosi

Napoleonovi ratovi

Revolucije 1848/49.

Krimski rat

Građanski rat u SAD

Imperijalizam

Blokovske podele i savezi velikih sila

Istočno pitanje

Ratovi za srpsko nacionalno oslobođenje u 19. veku

Balkanski ratovi

Veliki rat

Tipovi državnih uređenja

Monarhija

Republika

Revolucije i njihove tekovine

Ustavnost

Struktura, unutrašnje uređenje i institucije

2.IS.2.1.1. Analizira specifičnosti određenih istorijskih pojmova.

2.IS.2.1.2. Pokazuje istorijske pojave na istorijskoj karti i prepoznaje istorijski prostor na geografskoj karti.

2.IS.2.1.3. Objašnjava i povezuje ulogu ličnosti, procese, pojave, događaje iz nacionalne i opšte istorije.

2.IS.2.2.1. Procenjuje relevantnost i kvalitet različitih izvora informacija o prošlosti i sadašnjosti i primenjuje ih u istraživanju.

2.IS.2.2.2. Analizira predrasude, stereotipe, propagandu i druge vidove pristrasnosti u tumačenju istorijskih pojava u istorijskim i savremenim izvorima informacija i uočava njihove posledice.

2.IS.2.3.1. Navodi i opisuje pojave dugog trajanja, uočava sličnosti i pravi razliku u odnosu na njihov savremeni i istorijski kontekst.

2.IS.3.1.1.Razume i analizira promenljivost istorijskog prostora u različitim periodima, uz upotrebu istorijske, geografske i savremene političke karte.

2.IS.3.1.2. Kritički prosuđuje važne procese, pojave, događaje i ličnosti iz opšte i nacionalne istorije.

2.IS.3.2.1. Zaključuje na osnovu istraživanja različitih izvora informacija o prošlosti i sadašnjosti.

2.IS.3.2.2. Izdvaja i objašnjava specifične razlike i sličnosti u tumačenjima iste istorijske pojave na osnovu različitih istorijskih izvora.

2.IS.3.2.3. Usmeno objašnjava rezultate samostalnog elementarnog istraživanja i argumentovano brani iznete stavove i zaključke.

2.IS.3.2.4. Pisano i grafički prikazuje rezultate elementarnog istraživanja uz upotrebu kompjuterskih programa za prezentaciju (tekstualnih, vizuelnih, filmskih datoteka i powerpoint programa).

2.IS.3.3.1. Analizira savremene pojave i procese u istorijskom kontekstu i na osnovu dobijenih rezultata izvodi zaključke.

− učestvuje u organizovanju i sprovođenju zajedničkih aktivnosti u školi ili lokalnoj zajednici koje podstiču društvenu odgovornost i negovanje kulture sećanja;

− koristi saznanja iz drugih naučnih oblasti, radi potpunijeg sagledavanja istorijskih pojava i procesa;

− analizira razvoj i promene državnih institucija u novom veku;

− prepozna istorijske korene savremenih institucija i društvenih pojava;

− navodi najvažnije odlike srpske državnosti u novom veku;

− identifikuje najvažnije društvene grupe, njihove uloge i odnose u periodu novog veka;

− analizira strukturu i osobenosti srpskog društva i uočava promene izazvane političkim i ekonomskim procesima u periodu novog veka;

− navede specifičnosti društvenih pojava, procesa, političkih ideja, stavova pojedinaca i grupa nastalih u novom veku;

− analizira, na primerima, proces nastanka modernih nacija;

− povezuje pojavu novih ideja, naučnog, tehnološkog i kulturnog napretka sa promenama u društvu, privredi, obrazovanju i načinu života;

− uočava uticaj i ulogu književnih i umetničkih dela na formiranje nacionalnog identiteta u prošlosti;

− uočava važnost određenih istorijskih događaja i ličnosti kroz istraživanje memorijala u lokalnoj zajednici, doprinoseći negovanju kulture sećanja;

− prepoznaje i poredi različita viđenja jedne istorijske pojave, ličnosti ili događaja na osnovu tumačenja istorijskih izvora;

− uočava istorijske promene, poređenjem političke karte savremenog sveta sa istorijskim kartama;

− uočava vezu između razvoja srpske državnosti tokom novog veka i savremene srpske države;

− prepozna propagandu, stereotipe i ideološku poziciju u istorijskom izvoru i formuliše stav koji se suprotstavlja manipulaciji;

− analizira uticaj predstava o prošlosti na formiranje modernog nacionalnog identiteta;

− ilustruje primerima značaj prožimanja različitih naroda, kultura i civilizacija;

− utvrdi uslovljenost nastanka i razvoja određene vrste komunikacije istorijskim kontekstom;

− izvodi zaključak o promenama u politici, društvu, privredi i kulturi, koje su nastale usled razvoja komunikacije;

− identifikuje posledice različitih vrsta komunikacija na svakodnevni život ljudi u prošlosti i danas.

Zakonodavstvo, državna uprava i vojska

Odnosi države i crkve, sekularizacija

Stvaranje nacionalnih država i nestanak imperija

Stvaranje moderne srpske države

Srpski narod pod stranom vlašću

Srpska Vojvodina

Nezavisnost Srbije i Crne Gore

Razvoj srpske državnosti i ustavnosti

Kneževina Srbija

Kraljevina Srbija

Tipovi društvenih uređenja i odnosa

Ukidanje feudalnih odnosa

Društveni slojevi i grupe – građanstvo, seljaštvo, radništvo

Prva i Druga industrijska revolucija

Ideje i ideologije – liberalizam, nacionalizam, rasizam, socijalizam, komunizam

Građanska i politička prava

Abolicionizam

Kapitalizam

Specifičnosti srpskog društva i privrede

Religija i ateizam

Prosvetiteljstvo

Bel epok

Nauka, tehnika i tehnologija

Obrazovanje

Književnost i umetnost

Mediji

Porodični i rodni odnosi

Građanska kultura

Socijalna zaštita

Briga o zdravlju

Istorijski kontekst, potrebe društva i pojedinca, sredstva, infrastruktura, vrste (kulturna, ekonomska, politička, naučno-tehnološka), posledice (interkulturne, geopolitičke, ekonomske, ekološke)

Po završetku razreda učenik će biti u stanju da:

ključni pojmovi sadržaja programa

2.IS.1.1.2.Koristi hronološke termine u odgovarajućem istorijskom i savremenom kontekstu.

2.IS.1.1.3.Prepoznaje istorijski prostor na istorijskoj karti.

2.IS.1.1.4.Imenuje najznačajnije ličnosti i navodi osnovne procese, pojave i događaje iz opšte i nacionalne istorije.

2.IS.1.2.1. Samostalno prikuplja i razvrstava različite izvore informacija o prošlosti i sadašnjosti u funkciji istraživanja.

2.IS.1.2.2.Uočava da postoje različita viđenja iste istorijske pojave na osnovu poređenja više istorijskih izvora.

2.IS.1.2.3. Prepoznaje predrasude, stereotipe, propagandu i druge vidove pristrasnosti u tumačenju istorijskih pojava u istorijskim i savremenim izvorima informacija.

2.IS.1.2.4. Usmeno interpretira istorijski narativ i saopštava rezultate samostalnog elementarnog istraživanja.

2.IS.1.2.5. Pisano saopštava rezultate elementarnog istraživanja uz upotrebu tekstualne worddatoteke (fajla).

2.IS.1.3.1.Prepoznaje istorijsku dimenziju savremenih društvenih pojava i procesa.

− analizira istorijske događaje i pojave na osnovu dostupnih pisanih, vizuelnih, audio-vizuelnih i usmenih izvora i statistički-tabelarno obrađenih podataka;

− kritički procenjuje saznajnu vrednost i verodostojnost usmenih svedočanstava, kao i pisanih, vizuelnih, audio-vizuelnih i elektronskih istorijskih izvora;

− analizira uticaj međunarodnih odnosa na položaj država i naroda u prošlosti i prepoznaje ga u savremenim istorijskim procesima;

− navede specifičnosti društvenih, ekonomskih i državnih uređenja u periodu savremene istorije;

Hronologija i prostor – osnovne odlike perioda od završetka Prvog svetskog rata do naših dana.

Istorijski izvori, njihova specifičnost i saznajna vrednost (materijalni, pisani, audio, vizuelni, usmena svedočanstva, digitalni).

Razumevanje etičke dimenzije istorije (istorijska empatija, kultura sećanja, istorijska odgovornost, etičko prosuđivanje osetljivih istorijskih fenomena i događaja), slika „drugog”

Posledice Velikog rata

Revolucije u Rusiji i Evropi

Nastanak jugoslovenske države

Drugi svetski rat

Ratni zločini

2.IS.1.3.3.Razume značaj i pokazuje odgovoran odnos prema kulturno-istorijskom nasleđu sopstvenog i drugih naroda.

2.IS.1.3.4.Razume smisao obeležavanja i negovanja sećanja na važne ličnosti, događaje i pojave iz prošlosti naroda, država, institucija.

2.IS.1.3.5.Uočava elemente interkulturalnih odnosa i prepoznaje vrednosti društva zasnovanog na njihovom negovanju.

2.IS.1.3.6.Poredi istorijski i savremeni kontekst poštovanja ljudskih prava i aktivno učestvuje u interkulturalnom dijalogu.

2.IS.1.3.7. Prepoznaje uzroke, elemente i posledice istorijskih konflikata i kriza sa ciljem razvijanja tolerancije, kulture dijaloga i senzibiliteta za sprečavanje potencijalnih konflikata.

2.IS.2.1.1. Analizira specifičnosti određenih istorijskih pojmova.

2.IS.2.1.2. Pokazuje istorijske pojave na istorijskoj karti i prepoznaje istorijski prostor na geografskoj karti.

2.IS.2.1.3. Objašnjava i povezuje ulogu ličnosti, procese, pojave, događaje iz nacionalne i opšte istorije.

2.IS.2.2.1. Procenjuje relevantnost i kvalitet različitih izvora informacija o prošlosti i sadašnjosti i primenjuje ih u istraživanju.

2.IS.2.2.2. Analizira predrasude, stereotipe, propagandu i druge vidove pristrasnosti u tumačenju istorijskih pojava u istorijskim i savremenim izvorima informacija i uočava njihove posledice.

2.IS.2.3.1. Navodi i opisuje pojave dugog trajanja, uočava sličnosti i pravi razliku u odnosu na njihov savremeni i istorijski kontekst.

2.IS.3.1.1. Razume i analizira promenljivost istorijskog prostora u različitim periodima, uz upotrebu istorijske, geografske i savremene političke karte.

2.IS.3.1.2. Kritički prosuđuje važne procese, pojave, događaje i ličnosti iz opšte i nacionalne istorije.

2.IS.3.2.1. Zaključuje na osnovu istraživanja različitih izvora informacija o prošlosti i sadašnjosti.

2.IS.3.2.2. Izdvaja i objašnjava specifične razlike i sličnosti u tumačenjima iste istorijske pojave na osnovu različitih istorijskih izvora.

2.IS.3.2.3. Usmeno objašnjava rezultate samostalnog elementarnog istraživanja i argumentovano brani iznete stavove i zaključke.

2.IS.3.2.4. Pisano i grafički prikazuje rezultate elementarnog istraživanja uz upotrebu kompjuterskih programa za prezentaciju (tekstualnih, vizuelnih, filmskih datoteka i power point programa).

2.IS.3.3.1. Analizira savremene pojave i procese u istorijskom kontekstu i na osnovu dobijenih rezultata izvodi zaključke.

− ilustruje primerima uticaj naučno-tehnološkog razvoja na promene u društvu, ekonomiji i prirodnom okruženju;

− identifikuje demografske, socijalne i kulturološke promene kao posledice procesa globalizacije;

− analizira, na osnovu odabranih istorijskih izvora i literature, različita tumačenja istog istorijskog događaja ili pojave;

− prepozna propagandu, stereotipe i ideološku poziciju u istorijskom izvoru i formuliše stav koji se suprotstavlja manipulaciji;

− izrazi stavove, zasnovane na istorijskim argumentima, uvažavajući tuđe mišljenje;

− kritički se odnosi prema informacijama iz medija koristeći se istorijskim znanjima i veštinama;

− objasni razliku između metodološki utemeljenih i nenaučnih interpretacija prošlosti, koje su uzrok pojave istorijskog revizionizma;

− prepoznaje osnovne karakteristike različitih ideologija u periodu savremene istorije;

− analizira promene istorijskog prostora poređenjem političke karte savremenog sveta sa istorijskim kartama drugih epoha;

− poredi odlike srpske državnosti 19. i 20. veka i srpske države u 21. veku;

− sagleda značaj i ulogu istaknutih ličnosti u datom istorijskom kontekstu i zauzme argumentovan stav prema njima i njihovoj ulozi;

− analizira povezanost pojava iz političke, društvene, privredne i kulturne istorije na konkretnim primerima;

− identifikuje osnovne karakteristike i preduslove nastanka totalitarnih ideologija i navodi njihove posledice u istorijskom i savremenom kontekstu;

− osmisli, sprovede i prezentuje rezultate samostalnog istraživanja zasnovanog na odabranim istorijskim izvorima i literaturi, koristeći IKT;

− obrazloži smisao negovanja sećanja na događaje i ličnosti iz prošlosti;

− istraži memorijalne spomenike u lokalnoj sredini i u saradnji sa lokalnom zajednicom učestvuje u organizovanju i sprovođenju zajedničkih školskih aktivnosti vezanih za razvoj kulture sećanja;

− izlaže stavove, zasnovane na metodološki utemeljenim argumentima, o osetljivim istorijskim pitanjima i pojavama;

− obrazloži uticaj istorijskih događaja, pojava i procesa na kreiranje i jačanje nacionalnog i kulturnog identiteta u periodu savremene istorije;

− koristi saznanja iz drugih naučnih oblasti, radi potpunijeg sagledavanja istorijskih pojava i procesa;

− navede specifičnosti društvenih pojava, procesa, političkih ideja, stavova pojedinaca i grupa u istorijskom periodu savremenog doba;

− navede primere uticaja popularne kulture i umetničkih dostignuća na oblikovanje savremenog društva;

− identifikuje uzroke, elemente i posledice istorijskih sukoba i ratova i diskutuje o mogućim načinima prevencije konflikata;

− objasni značenje pojmova genocid i Holokaust;

− izvede zaključke o uzrocima, toku i posledicama ratova uslovljenih raspadom SFRJ koristeći izvore različitog porekla i saznajne vrednosti;

Hladni rat

Blokovske podele

Dekolonizacija

Mirovne i međunarodne konferencije

Međunarodne organizacije (Društvo naroda, OUN)

Jugoslovenska država u međunarodnim odnosima

Građanski ratovi, krize i međunarodne intervencije

Raspad jugoslovenske države i međunacionalni sukobi (internacionalizacija sukoba, nastanak novih država, NATO bombardovanje Republike Srpske i Savezne Republike Jugoslavije, pitanje statusa Kosova i Metohije)

Međunarodni terorizam

Savremeni konflikti i krize

Stvaranje nacionalnih država i nestanak imperija

Tipovi državnih uređenja

Monarhija

Republika

Revolucije

Struktura, unutrašnje uređenje i institucije

Skupština i parlamentarizam

Zakonodavstvo, državna uprava i vojska

Odnosi države i crkve, sekularizacija

Demokratija i totalitarizam

Razvoj srpske i jugoslovenske državnosti i ustavnosti

Kraljevina SHS/Jugoslavija

FNRJ/SFRJ

SRJ, Državna zajednica Srbija i Crna Gora

Republika Srbija

Republika Srpska

Ideje i ideologije – liberalizam, nacionalizam, rasizam, antisemitizam, socijalizam, komunizam, fašizam, nacizam,

populizam, neoliberalizam

Tipovi društvenih uređenja i odnosa

Društveni slojevi i grupe – građanstvo, seljaštvo, radništvo

Liberalni kapitalizam

Socijalizam – društveni i ekonomski sistem

Ekonomske krize

Ljudska i manjinska prava

Pokreti emancipacije

Globalizacija

Tranzicija

Treća i Četvrta industrijska revolucija (digitalna revolucija)

Specifičnosti srpskog i jugoslovenskog društva i ekonomije

Religije i ateizam

Nauka, tehnika i tehnologija

Obrazovanje

Književnost i umetnost

Mediji

Popularna kultura

Porodični i rodni odnosi

Demografske promene

Socijalna zaštita

Briga o zdravlju i životnoj sredini

− navede primere kako su ideje o rodnoj, verskoj i etničkoj ravnopravnosti uticale na savremene političke prilike i razvoj društva;

− poredi prava pojedinaca i društvenih grupa u istoj epohi na različitom prostoru, kao i tokom različitih epoha na istom prostoru;

− identifikuje istorijske preduslove razvoja individualnih i kolektivnih prava i navodi primere njihovog kršenja u prošlosti i danas;

− navede mehanizme zaštite ljudskih prava (institucije, deklaracije, organizacije).

Prava pojedinca i društvenih grupa u različitim civilizacijama i istorijskim epohama

Razvoj i status individualnih i kolektivnih prava od 19. veka do danas (manjinske grupe, ugrožavanje, diskriminacija, međunarodni mehanizmi zaštite prava, deklaracije i konvencije, OUN i Savet Evrope)