Cilj učenja Geografije je da učenik razvija sistem geografskih znanja i veština, svest i osećanje pripadnosti državi Srbiji, razumevanje suštine promena u svetu, negovanje i sticanje moralnih vrednosti, ekološke kulture, održivog razvoja, etničke i verske tolerancije koje će mu pomoći u profesionalnom i ličnom razvoju.
Razred | Prvi |
Nedeljni fond časova | 2 časa |
Godišnji fond časova | 74 časa |
STANDARDI | ISHODI
Po završetku razreda učenik će biti u stanju da: |
TEMA
Ključni pojmovi sadržaja programa |
2.GE.1.1.1. Čita i tumači geografske karte različitog razmera i sadržaja, koristi kompas i sistem za globalno pozicioniranje (GPS) radi orijentacije u prostoru i planiranja aktivnosti.
2.GE.1.1.2. Koristi instrumente za očitavanje vrednosti osnovnih vremenskih/klimatskih elemenata radi planiranja i organizovanja aktivnosti u svom okruženju. 2.GE.1.1.3. Pravilno definiše geografske pojmove i koristi različite izvore (statističke podatke, naučno popularnu literaturu, geografske časopise, informacije iz medija, internet) za prikupljanje i predstavljanje geografskih podataka u lokalnoj sredini, Republici Srbiji i zemljama u okruženju. 2.GE.1.2.2. Navodi pojave i procese u Zemljinim sferama i opisuje njihov uticaj na formiranje različitih prirodnih uslova i resursa na Zemlji. 2.GE.1.2.4. Razume koncept održivog razvoja kao uslov za opstanak i napredak ljudskog društva i privredni razvoj. 2.GE.1.2.5. Navodi ekološke probleme i njihove posledice u lokalnoj sredini, Republici Srbiji i regionu (prekomerna seča, sušenje i paljenje šuma, neadekvatna ispaša, erozija tla, zagađivanje voda, vazduha, zemljišta, kisele kiše, poplave, suše) i učestvuje u aktivnostima za njihovo rešavanje. 2.GE.1.3.1. Opisuje istorijsko-geografske faktore i njihov uticaj na neravnomeran regionalni razvoj Republike Srbije i zemalja u okruženju. 2.GE.1.3.2. Navodi geografske faktore koji utiču na razmeštaj stanovništva, naselja i privrede u Republici Srbiji i zemljama u okruženju. 2.GE.1.3.3. Opisuje demografski razvoj (prirodni i mehanički) i strukture stanovništva u Republici Srbiji i zemljama u okruženju. 2.GE.1.3.4. Razume pojmove: tranzicija, integracija, globalizacija i njihov uticaj na promene i probleme u Republici Srbiji i zemljama u okruženju. 2.GE.2.1.1. Pravilno koristi kartografska izražajna sredstva za skiciranje geografskih karata različitog razmera i sadržaja. 2.GE.2.2.2. Objašnjava geografske veze između prirodnih uslova, resursa i ljudskih delatnosti. 2.GE.2.3.1.Objašnjava uticaj geografskih faktora na demografski razvoj, razmeštaj stanovništva, naselja i privrede u svetu. 2.GE.2.3.2. Objašnjava savremene probleme čovečanstva (sukobi i nasilje, nezaposlenost, glad, nedostatak pijaće vode, diskriminacija, bolesti zavisnosti) i navodi mere za njihovo prevazilaženje. 2.GE.2.3.3. Definiše pojam globalne ekonomije i tržišta i navodi faktore koji utiču na njihov nastanak i razvoj. |
– osmisli projekat istraživanja na zadatu temu, realizuje istraživanje u lokalnoj sredini, prikaže i diskutuje o rezultatima;
– koristi kartografski metod u objašnjavanju procesa u geografskom prostoru; – analizira i izrađuje tematske karte; – koristi digitalne kartografske izvore informacija i alate Geografskih informacionih sistema; – izvodi zaključke o uticaju unutrašnjih sila na nastanak minerala i stena i formiranje reljefa koristeći primere u Srbiji i u svetu; – razvrstava oblike reljefa prema tipu nastanka u zavisnosti od delovanja endogenih i egzogenih procesa na primerima u lokalnoj sredini i u svetu; – analizira procese u vazdušnom omotaču i njihov uticaj na vremenske prilike na Zemlji koristeći geografske karte i IKT-e; – analizira hidrološke pojave, objekte i procese koristeći se geografskim kartama i IKT-om; – razlikuje glavne tipove zemljišta, dovodi u vezu njihova svojstva sa uslovima formiranja i primerima u Srbiji i svetu i ilustruje njihovu ekonomsku vrednost; – primerima i pomoću geografske karte objašnjava zakonitosti horizontalnog i vertikalnog rasporeda bioma; – definiše pojam geonasleđa i argumentuje potrebu za njegovom zaštitom; – objašnjava faktore populacione dinamike i dovodi ih u vezu sa stepenom društveno-ekonomskog razvoja; – kritički vrednuje efekte populacione politike i predlaže mere demografskog razvoja u budućnosti; – razmatra demografske projekcije na globalnom i regionalnom nivou; – koristeći geografsku kartu dovodi u vezu geografski položaj naselja sa njegovim razvojem; – analizira uticaj prirodnih i društvenih faktora na razvoj privrede u celini i pojedinih privrednih delatnosti; – dovodi u vezu nivo razvijenosti privrede u celini i pojedinih privrednih grana sa stanjem životne sredine i socijalnim odnosima u izabranim regijama; – izdvaja ekonomsko-geografske regije sveta koristeći izvore ekonomske statistike i tematske ekonomske karte. |
Geografija
Geografija – predmet proučavanja, podela, zadaci i mesto u sistemu nauka. Izvori podataka i metode proučavanja u geografiji. Kartografski metod. |
Građa Zemlje
Građa Zemlje. Litosferne ploče, kretanje, uticaj na formiranje reljefa. Minerali i stene, mineralni resursi, upotreba stena u svakodnevnom životu. Vulkanizam i zemljotresi. |
||
Reljef Zemljine površine
Tektonski oblici reljefa (nizije, kotline, planine) Erozivni i akumulativni reljef. |
||
Atmosfera
Vertikalna struktura i procesi koji se odvijaju u atmosferi. Vreme. Klima i raznolikost klimatskih tipova na Zemlji i uslovi života. Klimatske promene, nastanak, posledice i mere zaštite. |
||
Hidrosfera
Svetsko more, hemijske i fizičke osobine i kretanje morske vode. Vode na kopnu – podzemne vode, reke, jezera i lednici. Vodoprivreda – korišćenje voda, zaštita voda i zaštita od voda. |
||
Biosfera
Rasprostiranje bioma (vertikalni i horizontalni), zakonitosti rasprostiranja i povezanost sa klimatskim prilikama. Zemljište – formiranje, rasprostiranje, značaj, degradacija i zaštita. Očuvanje biodiverziteta –poučni primeri iz sveta. |
||
Stanovništvo i demografski procesi
Raspored stanovništva. Populaciona dinamika. Demografska tranzicija. Prostorna mobilnost. Strukture stanovništva. Populaciona politika. |
||
Ruralni i urbani prostor
Proces urbanizacije. Deagrarizacija i deruralizacija. Struktura i širenje gradskih prostora. Polarizacija razvoja naselja. |
||
Privreda i geografski prostor
Ekonomsko-geografska valorizacija prirodnih uslova i resursa. Privreda i životna sredina. Globalni ekonomski razvoj. Ekonomsko-geografske regije. Održivi razvoj. |
||
2.GE.3.1.1. Analizira različite izvore podataka i istraživačke rezultate (geografske karte, satelitske snimke, statističke podatke, naučnu literaturu, geografske časopise, informacije iz medija, internet); izvodi zaključke i predlaže mere za rešavanje društvenih problema.
2.GE.3.1.4. Analizira analogne i digitalne tematske karte (prirodnih pojava, sistema i prirodne sredine, društvenih pojava i stvorenih dobara) i objašnjava uzroke koji su uticali na aktuelno stanje, postojeće pojave i objekte. 2.GE.3.2.4. Analizira ekološke probleme i njihove posledice na globalnom nivou i poznaje savremene mere i postupke koji se koriste za njihovo rešavanje. 2.GE.3.3.1. Analizira uticaj društvenih faktora na stepen ekonomske razvijenosti različitih regija u svetu. 2.GE.3.3.2. Analizira globalne društvene promene (tranzicija, integracija, globalizacija, depopulacija, neravnomeran razmeštaj stanovništva, prenaseljenost gradova, deagrarizacija) i njihov uticaj na društvene i ekonomske tokove na globalnom nivou. 2.GE.3.3.3. Objašnjava globalnu i nacionalnu ekonomiju, globalno i nacionalno tržište i analizira faktore koji utiču na njihov razvoj. |
Razred | Drugi |
Nedeljni fond časova | 2 časa |
Godišnji fond časova | 74 časa |
STANDARDI | ISHODI
Po završetku razreda učenik će biti u stanju da: |
TEMA
Ključni pojmovi sadržaja programa |
2.GE.1.1.1. Čita i tumači geografske karte različitog razmera i sadržaja, koristi kompas i sistem za globalno pozicioniranje (GPS) radi orijentacije u prostoru i planiranja aktivnosti.
2.GE.1.1.3. Pravilno definiše geografske pojmove i koristi različite izvore (statističke podatke, naučno popularnu literaturu, geografske časopise, informacije iz medija, internet) za prikupljanje i predstavljanje geografskih podataka u lokalnoj sredini, Republici Srbiji i zemljama u okruženju. 2.GE.1.2.4. Razume koncept održivog razvoja kao uslov za opstanak i napredak ljudskog društva i privredni razvoj. 2.GE.1.3.1. Opisuje istorijsko-geografske faktore i njihov uticaj na neravnomeran regionalni razvoj Republike Srbije i zemalja u okruženju. 2.GE.1.3.2. Navodi geografske faktore koji utiču na razmeštaj stanovništva, naselja i privrede u Republici Srbiji i zemljama u okruženju. 2.GE.1.3.3. Opisuje demografski razvoj (prirodni i mehanički) i strukture stanovništva u Republici Srbiji i zemljama u okruženju. 2.GE.1.3.4. Razume pojmove: tranzicija, integracija, globalizacija i njihov uticaj na promene i probleme u Republici Srbiji i zemljama u okruženju. 2.GE.2.1.1. Pravilno koristi kartografska izražajna sredstva za skiciranje geografskih karata različitog razmera i sadržaja. 2.GE.2.2.2. Objašnjava geografske veze između prirodnih uslova, resursa i ljudskih delatnosti. 2.GE.2.2.3. Objašnjava geografski razmeštaj prirodnih resursa u Republici Srbiji, regionu i Evropi i objašnjava njihov uticaj na ekonomski razvoj. 2.GE.2.3.1.Objašnjava uticaj geografskih faktora na demografski razvoj, razmeštaj stanovništva, naselja i privrede u svetu. 2.GE.2.3.2. Objašnjava savremene probleme čovečanstva (sukobi i nasilje, nezaposlenost, glad, nedostatak pijaće vode, diskriminacija, bolesti zavisnosti) i navodi mere za njihovo prevazilaženje. 2.GE.2.3.3. Definiše pojam globalne ekonomije i tržišta i navodi faktore koji utiču na njihov nastanak i razvoj. |
– koristi kartografski metod u objašnjavanju procesa u geografskom prostoru;
– analizira i izrađuje tematske karte; – realizuje istraživački projekat na zadatu temu; – upoređuje različite geografske izvore informacija i procenjuje njihovu pouzdanost i prepoznaje moguće greške; – uočava efekte centripetalnih i centrifugalnih društveno-političkih procesa na teritorijalni integritet i suverenitet države; – analizira veze između prirodnih resursa, demografskih procesa i stepena ekonomskog razvoja na primerima regija uz pomoć geografske karte i IKT; – dovodi u vezu regionalne probleme satipovima ekonomskog razvoja na primerima u svetu; – objašnjava uticaj globalnih procesa naočuvanje identiteta na primerima iz regija u svetu i Srbiji; – analizira uticaj prirodnih uslova na društveno-geografski razvoj regija u svetu; – ustanovi sličnosti i razlike geografskog položaja Srbije i susednih država; – vrednuje uticaj geografskih faktora na demografski razvoj, razmeštaj stanovništva, naselja i privrede u Srbiji; – analizira uzroke i posledice aktuelnog stanja razvoja privrede u Srbiji; – definiše principe regionalizacije i dovodi ih u vezu sa savremenim prostorno-funkcionalnim razvojem Srbije; – izvodi zaključke o uzajamnom odnosu fizičko-geografskih i društveno-geografskih odlika na razvoj Srbije i regionalnih celina; |
Regionalno-geografske teme
Južna Evropa. Velike regije Srednje Evrope. Zapadna Evropa. Prirodni resursi i tranzicioni procesi u Istočnoj Evropi. Severna Evropa. Kulturno-civilizacijske tekovine Jugozapadne Azije. Demografski i ekonomsko-geografski procesi u Istočnoj Aziji. Afričko Sredozemlje i Sahara. Kulturni, ekonomski i politički razvoj i uticaj SAD i Kanade na globalne procese u svetu. Geografske karakteristike Amazonije. Savremeni društveno-geografski razvoj Australije. |
Geografski položaj Srbije u Evropi
Fizičko-geografski položaj. Društveno-geografski položaj. Teritorija i granice Srbije. |
||
Regionalizacija Srbije
Geografska regionalizacija. Beogradska regija. Vojvodina. Kosovo i Metohija. Šumadija. Zapadno Pomoravlje. Veliko Pomoravlje. Južno Pomoravlje. |
||
2.GE.3.1.1. Analizira različite izvore podataka i istraživačke rezultate (geografske karte, satelitske snimke, statističke podatke, naučnu literaturu, geografske časopise, informacije iz medija, internet); izvodi zaključke i predlaže mere za rešavanje društvenih problema.
2.GE.3.1.4. Analizira analogne i digitalne tematske karte (prirodnih pojava, sistema i prirodne sredine, društvenih pojava i stvorenih dobara) i objašnjava uzroke koji su uticali na aktuelno stanje, postojeće pojave i objekte. 2.GE.3.2.4. Analizira ekološke probleme i njihove posledice na globalnom nivou i poznaje savremene mere i postupke koji se koriste za njihovo rešavanje. 2.GE.3.3.1. Analizira uticaj društvenih faktora na stepen ekonomske razvijenosti različitih regija u svetu. 2.GE.3.3.2. Analizira globalne društvene promene (tranzicija, integracija, globalizacija, depopulacija, neravnomeran razmeštaj stanovništva, prenaseljenost gradova, deagrarizacija) i njihov uticaj na društvene i ekonomske tokove na globalnom nivou. 2.GE.3.3.3. Objašnjava globalnu i nacionalnu ekonomiju, globalno i nacionalno tržište i analizira faktore koji utiču na njihov razvoj. 2.GE.3.4.2.Analizira geografske faktore i njihov uticaj na razvoj regionalnih celina na globalnom nivou. 2.GE.3.4.3. Objašnjava transformacije regija na globalnom nivou i poznaje pravce njihovog daljeg razvoja. |
– pomoću opštih i tematskih geografskih karata demonstrira regionalne specifičnosti razvoja stanovništva, privrede i naselja Srbije i njenih geografskih regija;
– razlikuje prostore koji imaju svojstvo osovine razvoja u odnosu na nerazvijena područja; – predviđa efekte zaštite prirodnih dobara na životne i privredne aktivnosti ljudi; – analizira uspešne primere održivog razvoja u različitim oblastima i predlaže rešenja za primenu odgovarajućih modela u svojoj lokalnoj sredini; – izvodi zaključke o uzrocima i posledicama istorijskih i savremenih migracija na prostorni razmeštaj Srba u regiji i u svetu; – upoređuje položaj nacionalnih manjina u Srbiji i položaj Srba u zemljama regije; – procenjuje uticaj različitih institucija na očuvanje nacionalnog identiteta Srba van Srbije; – objašnjava geografski položaj, fizičko-geografske, društveno-geografske i regionalne odlike Republike Srpske. |
Istočna Srbija.
Zapadna Srbija. Starovlaško-raška visija. Ibarsko-kopaonički kraj. Osovine razvoja. Nerazvijena područja. Zaštićena područja. Srbi van Srbije Srbi u regionu. Srbi u dijaspori. Organizacija i aktivnosti srpske dijaspore. Republika Srps |